Bij populierenteelt wordt voornamelijk hout geteeld voor toepassing in houtproducten (anders dan bij biomassateelt). Populier is als snelgroeiende pionier- en lichtboomsoort zeer geschikt voor houtteelt in de veelal open kippenuitlopen en kunnen hoogtes van wel 40m bereiken.
Er zijn verschillende soorten populieren en daarbinnen vele verschillende rassen/klonen (lees hier meer over op populierenland.com). Afhankelijk van de kloon en de groeiplaats leveren de populieren in 15-40 jaar een oogstbaar product op in de vorm van stammen. Deze moeten een minimale doorsnede van 45 cm hebben (doeldiameter). Populierenhout van goede kwaliteit levert rond de 20 euro per m3 op. Deze prijzen kunnen fluctueren afhankelijk van de markt.
Teeltsysteem
Groeiplaats
De populier heeft een goede voedsel- en vochtvoorziening nodig voor goede groei en verdraagt geen schaduw. Een goed doorwortelbare zone van minimaal 90-100 cm met bereikbaar grondwater zorgt voor een goede groei. Het grondwater moet in het groeiseizoen tussen de 40 cm en minimaal 200 cm zijn. De populier verdraagt hogere grondwaterstanden in de winter. . Over het algemeen hebben populieren de voorkeur voor zwak zure tot basische bodems, maar voorkeuren kunnen per ras en kloon verschillen.
Aanplant
Populieren worden als ‘poot’ geplant. Een poot is een niet-bewortelde stek die als tak van de boom gezaagd wordt en direct in de grond gezet kan worden om vervolgens weer uit te lopen en een nieuwe boom te vormen. Poten kunnen eenvoudig worden geplant door met een guts of grondboor een gat in de grond te maken en de poot erin te steken.
De plantafstand is 8 x 8m (160 bomen per hectare). Hierbij is geen dunning nodig waardoor de bomen dus gelijk op de goede eindafstand staan. Andere plantafstanden zijn ook mogelijk maar worden hier om praktische reden verder niet besproken.
Aanplant van populierenpoten. Foto Sven de Vries
Beheer en onderhoud
Populier heeft van nature een slechte takreiniging. Als hoogkwalitatief hout het doel is, dan dient tussentijds enkele malen te worden opgesnoeid. De populier heeft verder weinig onderhoud nodig als de juiste soort of kloon voor de aanwezige omstandigheden is aangeplant (zie populierenland.com voor meer informatie).
Oogst
Afhankelijk van de groeiplaats en het ras hebben de bomen een omlooptijd van 15 tot 40 jaar (de tijd die het duurt om tot de doeldiameter van ongeveer 45 cm te komen). Na deze periode vindt eindkap plaats en worden de stammen als rondhout geoogst.
Producten
Populierenteelt levert rondhout dat voor allerlei toepassingen kan worden gebruikt. Hoogkwalitatief (foutvrij) hout kan als fineer worden gebruik voor plaatmateriaal en meubels. Andere toepassingen zijn bijvoorbeeld de productie van pallets, binnen-timmerwerk, fruitkistjes, klompen, lucifers en papier.
Kosten en baten
Om een beeld te geven van de mogelijke kosten-baten van populierenteelt hebben we een doorrekening gemaakt van een voorbeeldscenario met de volgende uitgangspunten:
- 1 hectare populieren onder ideale omstandigheden (goede groei op geschikte grond)
- 160 bomen per hectare
- Uitgegaan wordt van ‘poten’ (zonder wortel) die worden aangeplant met een boor (6cm diameter)
- Plantmateriaal inclusief aanplant en wildbescherming is geschat op €11,- per boom.
- Kosten voor snoei worden geschat op €400,- per snoeibeurt per hectare. Snoeien vindt regulier plaats in jaar 5 en jaar 10 na aanplant.
- De omlooptijd van de bomen is 20 jaar.
- Er worden geen pacht- of grondprijzen meegerekend
- Uitgegaan wordt van een rente van 5%
- Hout wordt op stam verkocht.
- Gebruikte houtprijs is €20 per m3
De aannames die we doen voor onderstaande kosten en baten zijn deels gebaseerd op de Nederlandse groei- en opbrengsttabellen voor populieren, aangevuld met praktijkervaring van populierenteler Frans van Boeckel. In de kosten-baten-analyse wordt een beeld gegeven van de kosten voor aanleg en exploitatie van het teeltsysteem. Eventuele rooikosten bij beëindiging van de teelt zijn hier niet in meegenomen.
Kosten
| Post | Kosten/ha | |
| Investeringskosten | ||
| Aanlegkosten. incl. plantmateriaal, arbeid en wildbescherming (eenmalig) | € 1.920 | |
| Onderhoudskosten | ||
| Snoeikosten (eenmalige kosten in jaar 5 en 10) | € 400 | |
Opbrengsten
| Post | Opbrengsten/ha | |
| Opbrengst per ha na 20 jaar (o.b.v. verwachte oogst van 250 m3 hout per ha) |
€ 5.000 | |
Onderstaand figuur geeft een overzicht van de kosten (lichtgroen) en baten (groen) van 1 hectare met 160 populieren met een oogstrotatie van 20 jaar. Het berekende resultaat van dit scenario over een looptijd van 20 jaar is licht negatief, nl. €-595,- Dit heeft met name te maken met dat de eerste inkomsten pas in jaar 20 komen.
Figuur 1. Geschatte kosten-baten van 1 ha populieren met een oogstrotatie van 20 jaar, over 50 jaar
Bescherming bomen tegen kippen/vraat
Populierenpoten van enige lengte zullen minder gevoelig zijn voor vraat aan het blad door kippen of wild (hazen/reeën). In gebieden met een hoge wilddruk (of waar blijkt dat de kippen ook interesse hebben in de bast) kan om de bast te beschermen gebruik worden gemaakt van plantkokers, waardoor het onderste deel van de bast in de eerste jaren na aanplant is beschermd tegen vraat.
CO2-vastlegging
De potentiele CO2-vastlegging van populieren hangt met name af van het teeltsysteem en bodemtype. Hierbij is uitgegaan van 100 bomen per hectare die 45 jaar of langer blijven staan voor ze geoogst worden. Wanneer de bomen eerder geoogst zouden worden zal de vastlegging natuurlijk lager liggen.
Voor een inschatting van de CO2-vastlegging per hectare rekenen we met een periode van 50 jaar. Op basis van de opbrengsttabellen uit 2018[1] hebben we een inschatting gemaakt van de potentiele CO2-vastlegging per hectare van een populierenopstand met 100 bomen:
| Type | Aantal bomen per hectare | Inschatting gemiddelde vastlegging over 50 jaar (tCO2 /ha) | Range in literatuur (tCO2/ha) over 50 jaar |
| Populier | 100 | 351 | 173-553 |
Om een globale inschatting te maken van de potentiele vastlegging van CO2 van deze en andere teelsystemen in een kippenuitloop kunt u ook gebruik maken van deze calculator
Meer weten?
Stichting Populier: populierenland.com
Digitaal archief van het tijdschrift ‘Populier’
Al. E. 2016. Populierenteelt anno 2016. Vakblad Natuur Bos Landschap, april 2016.
Voetnoten
[1] Minimale en maximale waarden zijn op basis van de opbrengsttabellen 2018, Boniteit 5 & Boniteit 1. Referentie: J.J. Jansen en A. Oosterbaan (redactie), 2018. Opbrengsttabellen Nederland 2018, 172 blz.